Organy

Nasz wspaniały instrument muzyczny.

Zobacz również:

Wiślańskie Dni Muzyki Organowej

Historia organów

Nieistniejący już zbudowany w roku 1782 drewniany dom modlitwy otrzymał organy w 1794 r., jednak nie wiadomo kto je zbudował oraz jaka była ich dyspozycja.Wiadomo natomiast, że zostały zakupione z inicjatywy ks.Andrzeja Lehockiego.Organy te zostały przeniesione do nowo wybudowanego kościoła (obecnego) w 1838 r. Wiadomo, że grano na nich przy pomocy kalikowania – tzn. pompowania powietrza do miecha za pomocą dźwigni nożnych, oraz że traktura tego instrumentu działała dosyć ciężko. Proces zakupu nowych organów rozpoczął się w roku 1875 na wniosek proboszcza parafii, ks. Gustawa Kupferschmitta. Odpowiedzialny za realizację inwestycji organomistrz Jan Hauke okazał się niestety człowiekiem trudnym do współpracy. Po dosyć burzliwych sytuacjach, takich jak próba zerwania i napisania nowej umowy po roku pracy, organy zostały ostatecznie przez niego zamontowane w roku 1878. Koszt inwestycji wyniósł 5000 florenów za same organy oraz 4100 florenów za ich montaż. Poświęcenia dokonał ks.Teodor Hause dnia 29 czerwca 1878 roku. Stare organy sprzedane zostały parafii w Starych Hamrach już w roku 1877 za symboliczną sumę 150 florenów. Nowe organy okazały się jednak mało solidne. W ciągu całej swojej eksploatacji były wielokrotnie naprawiane i modyfikowane. W roku 1906 próbę ich naprawy podjął znany organmistrz z Nowego Jiczina – Karl Neusser. Kolejne zabiegi o charakterze naprawczym przeprowadzano jeszcze w latach 30’ i 40’ XX wieku, a w roku 1935 zamontowano w nich napęd elektryczny. Pomimo wszelkich starań w organach stwierdzono zużycie traktury oraz niesprawność niektórych głosów.W roku 1941, za kadencji ks. Karola Urbanke, postanowiono zamówić organy w firmie Sauer we Frankfurcie nad Odrą. Na ten cel wpłacono zadatek w wysokości 9000 RM. Po otrzymaniu organów należało wpłacić jeszcze 7000 RM, jednak z powodu wojny plany te nie zostały zrealizowane. Zmiany kadrowe w firmie Sauer oraz chaos administracyjny, który nastał po zakończeniu działań wojennych, uniemożliwiły realizację umowy jak i odwołanie się do sądu w celu uzyskania pomocy w zaistniałej sytuacji. Ostatecznie Parafia zdecydowała się na inną drogę: zwróciła się ona do Urzędu do Spraw Wyznań o pozwolenie na sprowadzenie organów z któregoś z nieczynnych kościołów na Ziemiach Odzyskanych. Cel ten udało się osiągnąć dopiero pod koniec lat 50’.

Obecne organy

Obecne organy zostały zbudowane w roku 1900 przez firmę Schlag & Sohne ze Świdnicy, dla kościoła ewangelickiego w Mirsku (ówczesny Friedeberg) na Dolnym Śląsku. Był to instrument 33-głosowy (3 manuały, pedał). Do kościoła w Wiśle zostały przeniesione w 1958 r. i zmontowane przez firmę Władysława Biernackiego z Krakowa. Poświęcenia dokonano na uroczystym nabożeństwie z okazji pamiątki założenia i poświęcenia kościoła w roku 1961. Niestety organy nie zostały wbudowane w stanie oryginalnym. Biernacki dokonał przeróbki, która naruszyła pierwotny charakter instrumentu Schlaga.

Widok na organy z perspektywy organisty

Widok na niektóre z piszczałek

Przebudowa z roku 1993

Z inicjatywy Rady Parafialnej i Centrum Kultury w Wiśle powzięto decyzję remontu, a także rozbudowy organów. Rozbudowa ta miała na celu przywrócenie jednolitego charakteru brzmienia, uporządkowanie dyspozycji, a tym samym przystosowanie instrumentu do potrzeb wykonywanego na nim szerokiego repertuaru koncertowego jak i liturgicznego. Projekt rozbudowy opracował prof. Julian Gembalski z AM w Katowicach, zaś realizację powierzono organmistrzowi K. Jakubowskiemu z Żywca. Ze względu na stosunkowo duży koszt przedsięwzięcia przebudowa została podzielona na dwa etapy:

1. Remont + instalacja nowych głosów (Mixtura, Scharf,Tercja,Aeolina, Principal 2’).

2. Zakup + instalacja głosów języczkowych:Trompet 8’(ped.), Cromhorn 8’ (Man. III)

Renowacja z lat 2022-2023

WYKONAWCA: ORGANOMISTRZOSTWO BAŁCHAN

W latach 2022 oraz 2023 przeprowadzono gruntowny remont organów. Stan techniczny organów, które służą w naszym kościele od 1961 r. wymagał szeroko zakrojonych prac nie tylko dla potrzeb liturgicznych, ale i koncertowych.Zastosowane w latach sześćdziesiątych urządzenia elektryczne sterujące pracą organów były mocno zużyte i przestarzałe. W tym celu w kontuarze, który został przeniesiony na jedną z empor, zainstalowano nowoczesne urządzenia elektroniczne sterujące organami. Wymieniono 1719 mieszków skórzanych. Poddano regeneracji zawory pod piszczałkami oraz uszczelnione zostały klocki pod piszczałkami. Zamontowano dwa z planowanych w roku 1993 głosy: Trompet 8 oraz Cromhorn 8. Wymienione zostały metalowe piszczałki w prospekcie organów, które z upływem lat uległy deformacji. Wszystkie wykonane prace sprawiły, że organy będą służyły nie tylko do potrzeb liturgicznych, ale także do wykonywania szerokiego repertuaru koncertowego.

Wykorzystano artykuł Marii Szlaur-Bujok „Organy wiślańskiego kościoła ewangelickiego apostołów Piotra i Pawła”, Rocznik Wiślański tom VIII, Wydawnictwo Luteranin, Wisła 2016

Stanowisko organisty

Historia ewangelików w Wiśle i okolicach
Przeczytaj więcej o naszej historii!
Kliknij tutaj
Previous slide
Next slide

Zobacz również: